این شبهه ناشی از یک نگاه ناقص به مسئله امر به معروف و نهی از منکر است.و لازم است به چند نکته توجه داشت :

نکته ۱-

امریه معروف و نهی از منکر نافی کار فرهنگی نیست؛ کار فرهنگی در جای خود و انجام امور بازدارنده مانند تذکر دادن در جای خود لازم هستند.

نکته ۲–

 درست است که اولویت با انجام کار فرهنگی و تبیینی است اما  صرفاً با استفاده از این روش نمی توان همه مشکلات را حل کرد بنابراین در شرایطی که شاهد رفتار علنی گناه هستیم که به افراد دیگر جامعه نیز آسیب می رساند تذکر دادن لازم است؛ به شرطی که با روش صحیح و کریمانه باشد.

نکته ۳-

 این نکته نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد که در ذات تذکر دادن و موعظه تلخی وجود دارد و مسلماً تذکر دادن به گناهکار با بهترین لحن و بهترین روش هم دارای یک تلخی اجتناب ناپذیر است و اساساً هدف این است که گناه کردن گناهکار در جامعه تلخ و سخت شود.

نکته ۴–

امر به معروف و نهی از منکر یک کار فرهنگی در جهت ترویج خوبی ها و مقاومت در برابر بدیها با هدف اصلاح جامعه است.

با بیان این مقدمات به این شبهه  پاسخ می دهیم:

پاسخ شماره ۱– (  کار فرهنگی و تذکر، دو روی یک سکه هستند)

کار فرهنگی و تذکر دادن دو روش مکمل هستند، نه متضاد. کار فرهنگی معمولاً بلندمدت و تأثیرگذار است و می‌تواند زمینه‌ساز تغییر نگرش و رفتار در جامعه شود. اما تذکر دادن، به ویژه در مواردی که منکر آشکارا انجام می‌شود، یک اقدام ضروری و فوری است. این دو روش نباید جایگزین یکدیگر شوند، بلکه باید در کنار هم به کار گرفته شوند.

پاسخ شماره ۲– (  تذکر دادن لزوماً سلبی و تلخ نیست)

این تصور که تذکر دادن همیشه سلبی و ناراحت‌کننده است، نادرست است. تذکر دادن اگر با روش صحیح، محبت‌آمیز و همراه با احترام انجام شود، می‌تواند تأثیر مثبت و سازنده‌ای داشته باشد. تذکر دادن به معنای تحمیل نظر یا توهین نیست، بلکه یک یادآوری دلسوزانه و مسئولانه است. اگر تذکر با ادب و منطق همراه باشد، نه تنها تلخ نیست، بلکه می‌تواند راهگشا باشد.

پاسخ شماره ۳- (  ضرورت تذکر در موارد ضروری)

در برخی موارد، منکرات به‌صورت آشکار و عمومی انجام می‌شود و ممکن است تأثیرات منفی فوری بر جامعه داشته باشد. در چنین شرایطی، کار فرهنگی بلندمدت نمی‌تواند به‌سرعت مشکل را حل کند. تذکر دادن در این موارد یک اقدام ضروری است تا از گسترش منکر جلوگیری شود. به عبارت دیگر، کار فرهنگی مانند پیشگیری است، اما تذکر دادن مانند درمان در مواقع ضروری است.

پاسخ شماره ۴- (تذکر به عنوان یک ابزار تربیتی)

تذکر دادن یکی از ابزارهای مهم تربیتی است. در فرآیند تربیت، گاهی لازم است به فرد تذکر داده شود تا از اشتباهاتش آگاه شود و رفتارش را اصلاح کند. تذکر دادن اگر با روش صحیح و همراه با محبت انجام شود، می‌تواند به عنوان یک ابزار تربیتی مؤثر عمل کند.

پاسخ شماره ۵-  (تذکر دادن به روش صحیح )

یکی از دلایلی که برخی تذکر دادن را تلخ و ناراحت‌کننده می‌دانند، روش نادرست تذکر دادن است. تذکر دادن اگر با ادب، احترام و همراه با استدلال منطقی انجام شود، می‌تواند تأثیر مثبت و سازنده‌ای داشته باشد. بنابراین، مهم است که تذکر دادن به روش صحیح انجام شود تا فرد احساس نکند مورد تحقیر یا توهین قرار گرفته است.

پاسخ شماره ۶- ( مسئولیت اجتماعی)

از دیدگاه اخلاقی، هر فردی در قبال جامعه خود مسئولیت دارد. اگر کسی شاهد انجام منکری باشد، سکوت او می‌تواند به معنای بی‌تفاوتی نسبت به سرنوشت جامعه باشد. تذکر دادن یک اقدام اخلاقی است که نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری فرد در قبال جامعه است.

پاسخ شماره ۷- (  تذکر دادن بخشی از کار فرهنگی است)

تذکر دادن خود بخشی از کار فرهنگی است. وقتی به کسی تذکر می‌دهید، درواقع به اوآموزش می‌دهید که رفتارش نادرست است و باید اصلاح شود. این کارمی‌تواند زمینه‌ساز تغییر نگرش ورفتار دربلند مدت باشد. بنابراین، تذکر دادن را می‌توان به عنوان یک اقدام فرهنگی در نظر گرفت.

پاسخ شماره ۸- (  تذکر دادن برای بیداری وجدان)

از دیدگاه روان‌شناسی، تذکر دادن می‌تواند به عنوان یک «یادآوری» عمل کند و فرد را از حالت غفلت خارج سازد.. حتی اگر فرد در لحظه تذکر مقاومت نشان دهد، ممکن است بعداً به گفته‌ها فکر کند و رفتارش را تغییر دهد. این تأثیر تذکر بر وجدان فرد، بخشی از فرآیند تغییر فکر و رفتار است که کار فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند آن را ایجاد کند. بنابراین تذکر دادن اگر با روش صحیح و همراه با احترام انجام شود، می‌تواند تأثیر مثبتی بر فرد بگذارد. حتی اگر فرد در لحظه تذکر مقاومت نشان دهد، ممکن است بعداً به گفته‌ها فکر کند و رفتارش را تغییر دهد. این فرآیند به مرور زمان می‌تواند منجر به تغییر نگرش و فکر فرد شود

پاسخ شماره ۹- (  تذکر دادن برای حفظ ارزش‌های جامعه)

انسان‌ها گاهی دراثرعادت یا فشار اجتماعی، رفتارهای نادرستی انجام می‌دهند، اما تذکردادن می‌تواند آن‌ها را به فکر وادارد و وجدانشان را بیدار کند.

در جامعه‌ای که منکرات آشکارا انجام می‌شود، سکوت و عدم تذکر دادن می‌تواند به معنای تأیید ضمنی آن رفتارها باشد. اگر در جامعه تذکر داده نشود، ممکن است منکرات به‌تدریج عادی‌سازی شوند و به یک هنجار اجتماعی تبدیل گردند. تذکر دادن مانع از این عادی‌سازی می‌شود و به حفظ سلامت اخلاقی جامعه کمک می‌کند.

تذکر دادن نشان‌دهنده اهمیت ارزش‌های دینی و اخلاقی در جامعه است و به دیگران یادآوری می‌کند که این ارزش‌ها باید حفظ شوند.

پاسخ شماره ۱۰- (  تذکر دادن به عنوان یک وظیفه دینی)

از منظر دینی، امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه شرعی است که در قرآن و روایات به آن تأکید شده است. حتی اگر کار فرهنگی جذاب‌تر و همه‌پسندتر باشد، این وظیفه را نمی‌توان نادیده گرفت. تذکر دادن بخشی از مسئولیت اجتماعی و دینی ماست که باید با روش صحیح انجام شود.

پاسخ شماره ۱۱- (  تعادل بین روش‌های ایجابی و سلبی)

در مدیریت جامعه و اصلاح رفتارها، باید بین روش‌های ایجابی (مانند کار فرهنگی) و روش‌های سلبی (مانند تذکر دادن) تعادل برقرار کرد. کار فرهنگی معمولاً بلندمدت و تأثیرگذار است، اما در مواردی که منکرات به‌صورت آشکار و فوری انجام می‌شوند، تذکر دادن یک اقدام ضروری است.هر کدام از این روش‌ها در جای خود لازم و مؤثر هستند. استفاده صرف از یک روش و نادیده گرفتن روش دیگر، می‌تواند به نتیجه مطلوب منجر نشود. بنابراین، باید بین این دو روش تعادل برقرار کرد و هر کدام را در جای خود به کار گرفت.

نتیجه‌گیری:

کار فرهنگی و تذکر دادن دو روش مکمل هستند که هر کدام در جای خود ضروری و مؤثرند. تذکر دادن لزوماً سلبی و تلخ نیست و اگر با روش صحیح انجام شود، می‌تواند تأثیر مثبت و سازنده‌ای داشته باشد. همچنین، تذکر دادن در مواردی که منکر آشکارا انجام می‌شود، یک اقدام ضروری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. بنابراین، نباید از این مسئولیت شانه خالی کرد، بلکه باید با روش صحیح و همراه با محبت، این وظیفه دینی و اجتماعی را انجام داد.