آیات سوره نور و احزاب، صریح‌ترین دستورها درباره پوشش زنان را با دو عبارت “خمار ” و ”  جلباب “بیان کرده‌ است.

. آیه ۳۱ سوره نور – دستور صریح به پوشش ” روسری” برای زنان

📖 آیه:
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنٰاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصٰارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لٰا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلّٰا مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلىٰ جُیُوبِهِنَّ…
(سوره نور، آیه ۳۱)

📌 ترجمه:
“و به زنان مؤمن بگو چشم‌های خود را (از نگاه حرام) فرو گیرند و دامان خود را حفظ کنند و زینت‌های خود را آشکار نسازند، مگر آنچه که (طبیعتاً) نمایان است، و روسری‌های خود را بر گریبان خویش بیفکنند…”

. آیه ۵۹ سوره احزاب – دستور به پوشیدن “جلباب“ ” چادر ” برای زنان

📖 آیه:
یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ…
(سوره احزاب، آیه ۵۹)

📌 ترجمه:
“ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو پوشش‌های بلند (جلباب) خود را بر خویش فرو افکنند. این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است…”

• بررسی واژه “جلباب” (جَلَابِيبُهُنَّ) در سوره احزاب

📖 آیه:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ…
(سوره احزاب، آیه ۵۹)

📌 ترجمه:
“ای پیامبر! به همسرانت، دخترانت و زنان مؤمن بگو که پوشش‌های بلند خود را بر خویش فرو افکنند…”

🔹 معنای لغوی “جلباب” در منابع معتبر عربی

📌 ۱. لسان العرب (ابن منظور):
“الجلباب هو ثوب أوسع من الخمار دون الرداء تُغطّي به المرأة رأسها وصدرها.”
✅ “جلباب، لباسی است بزرگ‌تر از خمار و کوچک‌تر از رداء که زن سر و سینه خود را با آن می‌پوشاند.”

📌 ۲. المعجم الوسيط:
“الجلبابُ ثوب أَوسع من الخمار، تغطّي به المرأة رأسها وصدرها.”
✅ “جلباب، لباسی است که از خمار وسیع‌تر بوده و زن با آن سر و سینه خود را می‌پوشاند.”

📌 ۳. تاج العروس (زبیدی):
“الجلباب هو الملحفة، وقيل: القناع، وقيل: هو ثوب واسع للمرأة دون الملحفة.”
✅ “جلباب همان ملحفه (چادر) است. بعضی گفته‌اند که نوعی روسری و برخی گفته‌اند که پوششی سرتاسری برای زن است.”

🔹 معنای تاریخی “جلباب” در دوران پیامبر (ص)

✅ در زمان پیامبر (ص)، زنان عرب از “جلباب” به‌عنوان پوششی بلند استفاده می‌کردند که از سر تا پایین بدن را می‌پوشاند، مشابه چیزی که امروزه “چادر” نامیده می‌شود.
✅ بر اساس روایات تاریخی، زنان هنگام خروج از خانه، جلباب را به‌گونه‌ای می‌پوشیدند که بدن و موهایشان پوشیده باشد.

📌 نتیجه:
🔹 جلباب همان پوشش بلندی است که تمام بدن زن را می‌پوشاند، برخی آن را مشابه چادر و برخی آن را مانتوی بلند با روسری دانسته‌اند.

۲. بررسی واژه “خمار” (بِخُمُرِهِنَّ) در سوره نور

📖 آیه:
وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ…
(سوره نور، آیه ۳۱)

📌 ترجمه:
“و باید روسری‌های خود را بر گریبان (سینه‌های) خویش بیفکنند…”

🔹 معنای لغوی “خمار” در منابع معتبر عربی

📌 ۱. لسان العرب (ابن منظور):
“الخمار هو ما تغطي به المرأة رأسها.”
✅ “خمار، پوششی است که زن با آن سر خود را می‌پوشاند.”

📌 ۲. الصحاح (الجوهری):
“الخمار: النصيف، وقيل: كل ما ستر شيئاً فهو خمار.”
✅ “خمار همان مقنعه است، و به هر چیزی که چیزی را بپوشاند، خمار گفته می‌شود.”

📌 ۳. المعجم الوسيط:
“الخمار ما تستر به المرأة رأسها ويغطّي العنق والصدر.”
✅ “خمار پوششی است که زن با آن سر، گردن و سینه خود را می‌پوشاند.”

🔹 معنای تاریخی “خمار” در دوران پیامبر (ص)

✅ در دوران جاهلیت، زنان عرب روسری (خمار) داشتند، اما آن را به پشت سر می‌انداختند و گردن و سینه‌شان نمایان بود.
✅ این آیه تأکید می‌کند که “باید خمار را بر روی گریبان خود بیندازند”، یعنی گردن و سینه نیز پوشیده باشد.

📌 نتیجه:
🔹 خمار همان روسری است که در کنار پوشاندن سر، باید گردن و سینه را نیز بپوشاند

. نتیجه‌گیری نهایی

✅ بررسی متون لغوی و تاریخی نشان می‌دهد که “جلباب” به معنی پوشش بلند (مانند چادر) و “خمار” به معنی روسری است.
✅ قرآن به‌صراحت دستور داده که زنان روسری (خمار) خود را طوری بپوشند که گردن و سینه آن‌ها نیز پوشیده شود.
✅ همچنین، دستور داده که جلباب (پوشش بلند) بپوشند تا بدن آن‌ها مشخص نباشد و مورد آزار قرار نگیرند.
✅ بنابراین، مفهوم “حجاب اسلامی” که در فقه اسلامی مطرح است، کاملاً ریشه در قرآن و سنت دارد و یک دستور واضح الهی است.