شبهه‌ای که این روز‌ها برخی مطرح میکنند و می‌گویند در زمان پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) نیز بدحجابی وجود داشته است و آنان برخورد و اقدامی علیه آن نداشتند
قبل پاسخ به این شبهه لازم است مقدماتی بیان شود :
مقدمه ۱-
آنچه که از تاریخ استفاده میشود، این است که حجاب به معنای پوشش زنان، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل‌های متفاوت، وجود داشته و این حکم تأسیسی اسلام نیست؛ یعنی اسلام آن را اختراع نکرده، بلکه دین اسلام آن را پذیرفته و چنان که از تاریخ زمان پیامبر (ص) استفاده میشود، اسلام محدوده آن را وسیع‌تر کرده است.
مقدمه ۲-
-در عصرپيامبر(ص) و امام علي(ع) رعايت پوشش و حجاب مورد توجه توده مردم(اعم از مسلمان و غير مسلمان) بود . مانند اين عصر بي حجابي و بدحجابي رايج نبود. بنابراين به نظر مي‌رسد در باره رعايت حجاب و پوشش اسلامي، در آن عصر مشکلي که امروزه وجود دارد، وجود نداشتزیرا در زمان رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و امام علی ـ علیه السلام ـ اگر بی حجابی به صورتی می بود که امنیت اجتماعی را برهم می زد و زنان به صورتی در جامعه ظاهر می شدند که توجه جوانان را به خود جلب نموده و امنیت روحی و روانی آنان را سلب می نمود، قطعاً، آن بزرگواران، اقدام عملی می کردند. اگر دختران و زنان آن روز، مانند زنان بی حجاب یا بد حجاب دنیای معاصر (که مفسده ای کاملاً مشهود است) ، در بازار و مراکز عمومی، خود را با تمام آرایش در معرض نامحرمان قرار می داد عقلاً و شرعاً؛ حجاب زنان را الزامی می کردند
مقدمه ۳-
فقدان روایت و سیره عملی معصومین ـ علیه السلام راجع به الزام و مجازات بی حجابی در زمان پیامبر و ائمه معصومین به دو علت می تواند باشد، یامصداقی نداشته است و یا الزامی نبوده است . البته با توجه به شواهد تاریخی ، نداشتن مصداق بی حجابی ، صحیح تر به نظر می رسد . یعنی در آن زمان مشکل بی حجابی و تعرض به قانون و دستور خداوند وجود نداشته است
مقدمه ۴-
در زمان پیامبر مسئله برهنگی و بی حجابی به صورت یک معضل اجتماعی وجود نداشته است که دشمنان اسلام از این قضیه به عنوان یک حربه استفاده کرده باشند در صدر اسلام جنگ نرم علیه حجاب وجود نداشت. در آن زمان هیچ وقت به ذهن ابوسفیان نمی آمد که جنگ نرم گونه و براندازانه ای به راه بیاندازد تا حکومت پیامبر را به زمین بزند .ولی امروز این نگاه وجود دارد و شاهد این مطلب هم ، ساخت هزاران فیلم و سریال ومستند و خبر سازی رسانه ای و… بر علیه حجاب و به انگیزه زمین گیر کردن نظام اسلامی ، در حال اجراست . واین یعنی اینکه حجاب در عصر ما حیثیت جدیدی پیدا کرده و به عنوان پرچم نظام اسلامی نقش آفرینی می کند . ودر مقابل مسئله مبارزه با عفاف و حجاب به عنوان یکی از روشهای مهم براندازی حکومت اسلامی ایران برای دشمن مطرح است. مقام معظم رهبری در این باره میفرمایند امام فرد سطحی نگری نبود و متوجه قضایا بود که در قضیه حجاب قاطع وارد شد اگر وارد نمیشد بسیاری از خیرات و برکات و بخش زیادی از موفقیتهایی که ما در این سی چهل سال شاهدش بودیم نبود این همه جوان خوب نداشتیم و این همه زن مؤمن مؤثر پشت جبهه نمی توانستیم داشته باشیم اگر این مسئله در کشور ما نبود به خاطر فشارها و حساسیتهای زیادی که درباره جامعه ایران دارند. وضعیت جامعه به مراتب از کشورهای مسلمان منطقه بدتر میشد؛ چون اینجا برای مقابله با حجاب برای دشمن انگیزه وجود دارد. در جمع فعالان عفاف و حجاب کشور ۹۷٫۱۰٫۶
بعد از بیان این مقدمات ، در پاسخ به این شبهه می توان گفت :
پاسخ شماره ۱-
قبل از نزول آیات حجاب ،زنان در زمان پیامبر دارای حجاب بودند، البته نه حجاب کامل، زنان عرب معمولاً پیراهن‌هایی می‌پوشیدند که گریبان هایشان باز بود، دور گردن، سینه، در معرض دید بود. ولی با نزول ایات حجاب ، به گواه تاریخ، اقبال زنان جامعه عصر نبی (ص) به فرهنگ حجاب در تاریخ ثبت شده است .
شاهد این مدعی نقل قولی است که از عایشه است. عایشه همواره زنان انصار را این چنین ستایش می کرد:” من برتر از زنان انصار ندیدم، همین که آیات سوره نور نازل شد یک نفر از آنان دیده نشد که مانندسابق بیرون بیاید، سر خود را با روسریهای مشکی می پوشیدند گوئی کلاغ روی سرشان نشسته است ”
ما رایت نساء الانصار، لما نزلت هذه الایه قامت کل واحده الی مرطها المرحل فصدعت منه صدعۀً، فاختمرن، فأصبحن کان علی رؤسهن الغربان[] .» تفسیر کشاف، ج ۳، ذیل آیه ی ۳۱ سوره ی نور-؛]. ابی القاسم جار الله محمود بن عمر الزمخشری الخوارزمی، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دارالمعرفه، ج۳، ص۶۲.
پاسخ شماره ۲–
در منظومه فکری و سیره عملی معصومین (علیهم‌السلام)، نوع مواجهه با این پدیده ، به دوصورت بوده است . یکی در مقام«تبلیغ و ترویج فرهنگ پوشش» با رویکرد ایجابی که دستورات قرآن به وجوب پوشش و روایاتی که در باره اهمیت و ضرورت حیا و حجاب در کلام ایشان در همین راستاست و یکی در مقام «مقابله و مبارزه با بدپوششی» با رویکرد سلبی که با عنواین توبیخی ووعده های عذاب الهی دربرخی روایات و شواهد تاریخی کاملاً مشهود است .
در این نوشتار به برخی روایات و شواهد تاریخی اشاره می کنیم :
روایت ۱-
در سیره نبوی و علوی به موارد متعددی برخورد می‌کنیم که در بیانات رسمی و حکومتی، پدیده بدپوششی مورد تقبیح و مذمت قرار گرفته و در مواردی از عمّال و کارگزاران حکومتی خواسته شده که با این امر مقابله کنند
مثلاً پیامبر اکرم هنگامی که عمرو بن حزم را به عنوان والی نجران در يمن منصوب کرد شرح وظایفی برای او نگاشت. حضرت در بخشی از این آیین نامه کاری، او را مسئول پاکدامنی و حجاب مردم میداند و از او میخواهد به اقدامات عملی در این زمینه همت گمارد ” مردم را از نماز خواندن در یک لباس کوچک (بدن نما) نهی کند، مگر اینکه پوششی باشد که بتواند دو طرف آن را به دو شانه خود گره بزند. مردم را از اینکه لباس کوچکی بپوشند که عورتشان (بخش‌هایی از بدن که در شرع پوشاندنش واجب دانسته شده است) آشکار شود، باز دارد و از اینکه کسی موهایش را پشت سرش انباشته کند، نهی کند.” (مکاتیبالرسول/ج۲/ص۵۲۸). در این فرمایش که در واقع وظایف حکومت را بازگو می‌کند؛ با صراحت، گسترش حجاب و عفاف و برخورد با پدیده بدپوششی به عنوان کارویژه حکومت اسلامی معرفی میشود
روایت ۲-
از جابربن عبدالله انصاری نقل شده است که پیامبر اکرم (ص) از اینکه زنان، هنگام خارج شدن از منزل، لباسی بپوشند که مشهور و انگشت‌نما شوند و یا خود را تزیین به زیورآلاتی کنند که موقع راه رفتن سروصدای آنها شنیده شود و باعث جلب توجه مردان نامحرم شود، نهی می‌کردند. آن حضرت زنانی را که خود را از لحاظ پوشش و رفتار، شبیه مردان می‌کردند و یا مردانی را که خود را شبیه زنان می‌نمودند، لعنت میکرد. پیامبر اکرم (ص) از اینکه زنان بدون ضرورت در میان نامحرمان حرف بزنند و یا در غیرخانه‌های خودشان، شب را بخوابند، نهی می‌فرمود… (مستدرکالوسائل/ ج۱۴/ص ۲۸۰)
روایت ۳-
امام صادق میفرمایند از جمله پیمانهایی که رسول خدا از زنان امت خود گرفته است این است که چادرهای خود را در بین ساق پا و پشت خود جمع نکنند و بر بدن نچسبانند و با مردان نامحرم در محل خلوتی ننشینند(مسمع أبي یسار عن أبي عبد الله ع قال، فيما أحد رسول الله (ص) من البيعة على النساء أن لا يخليين ولا يقعان مع الرجال في الخلاء الكافي ج ۵ ص ۵۱۹)
روایت ۴-
در روایتی از رسول خدا آمده بین مردان و زنان نامحرم جدایی ایجاد کنید تا با هم برخورد و تماس نداشته باشند زیرا هنگامی که آنان رو در روی یکدیگر قرار گرفتند و با هم رفت و آمد داشتند جامعه به دردی مبتلا خواهد شد که درمان نخواهد داشت.
روایت ۵-
در میزان الحکمه از قول امام علی آمده است: «اختلاط و گفت وگوی مردان با زنان نامحرم سبب نزول بلا و بدبختی خواهد شد و دلها را منحرف می سازد( ميزان الحكمه ج ۱۲ ص ۱۳، ح۶ و نیز بحار الانوار، جلد ۷۴، ص ۲۹۱ )
روایت۶-
در روایتی از پیامبر اکرم آمده است: حکم بن ابی العاص پدر مروان را که مردی چشم چران بود به طائف تبعید کرد. الغدير، ج ۸ ص ۲۴۳
روایت ۷-
دو نفر به نام هیئت و ماتع بودند که در مدینه چشم چرانی و سبک سری می کردند؛ در میان مردان مینشستند و با گفتن جوکهای شهوت برانگیز از اوصاف زنان خط قرمز حریم عفاف را میشکستند پیامبر بی درنگ آنها را احضار کرد و پس از اخطار شدید به محلی به نام العرایا که در اطراف مدینه بود تبعیدشان کرد( سفینة البحار، ج ۱، ص ۲۹۲ )
روایت ۸-
در بعضی روایات نیز نقل میشود که در صدر اسلام بعضی از زنان در امور مربوط به زنان مسائل حجاب و امثال آن نظارت داشتند؛ از جمله زنی به نام سحراء بنت نهیک که در بازارها میگشت و امربه معروف و نهی از منکر میکرد (پیام قرآن مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الاسلامیه تهران ۱۳۸۶ هـ ش چاپ نهم، ج ۱۰، ص ۲۳۵ )
روایت ۹–
رسول خدا به زنان دستور داده بود هنگامی که در مسجد حضور می یابند. عطر و بوی خوش به کار نبرند إذا شهدت إحداكن المسجد فلا تمس طيبا- ابن ابي الحديد شرح نهج البلاغه، ج ۱۹، من (۳۴۷)
روایت ۱۰ –
اسامه بن زید به نقل از رسول خدا (ص) می‌گوید: پیامبر لباسی نازک به من هدیه کرد و من آن را به همسرم دادم. روزی پیامبر از من پرسید چرا لباسی را که به تو دادم به تن نمی‌کنی؟ گفتم آن را به همسرم پوشاندم. پیامبر فرمود به همسرت بگو زیر آن جامه‌ای دیگر بپوشد چرا که می‌ترسم قالب و حجم اندام همسرت برای دیگران آشکار شود.(عن أسامة بن زید قال کسانی رسول الله صلى الله علیه وسلم قبطیة کثیفة کانت مما أهدى دحیة الکلبی فکسوتها امرأتی فقال لی رسول الله صلى الله علیه وسلم ما لک لم تلبس القبطیة قال قلت یا رسول الله کسوتها امرأتی قال فقال النبی صلى الله علیه وسلم مرها فلتجعل تحتها غلالة إنی أخاف أن تصف حجم عظامها (ابن سعد، الطبقات الکبری (بیروت، دار صادر، بی تا)، ج۶، ص۶۴- ۶۵؛ احمد حنبل، مسند احمد(بیروت، دار صادر، بی‌تا)، ج۵، ص۲۰۵)
روایت ۱۱-
با توجه به علاقه زنان به جلب توجه، پیامبر خدا ( ص) مردانی را که مراقب پوشش همسرانشان نیستند را به شدت مورد توبیخ و مواخذه قرار می دهد و به آنها دستور داده تا نگذارند زنانشان لباسهای بدن نما بپوشند. در این باره آمده است: ” هر مردی که به همسرش اجازه دهد … لباس بدن نما بپوشد خدا او را به سوی آتش سرازیر می‌کند» («مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ أَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَى مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ فَقِیلَ وَ مَا تِلْکَ الطَّاعَةُ قَالَ تَدْعُوهُ إِلَى … لُبْسِ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ فَیُجِیبُهَا شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه (قم، جامع مدرسین، ۱۴۱۳ق)، ج۱، ص۱۱۵ ؛ همو، الخصال (قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش)، ج۱، ص۱۹۶ ).
روایت ۱۲-
حساسیت های ویژه عملی و برخوردهای جدی امیرالمومنین با مسئله اختلاط زن و مرد در زمان حکومتشان را نیز میتوان در این روایات مشاهده کرد که در نکوهش مردان عراق فرموند: ای مردم عراق به من خبر رسیده که زنان شما در راهها به مردان تنه میزنند چرا عکس العملی نشان نمی دهید؟ آیا حیا نمیکنید و به غیرت نمی آیید که زنان شما راهی بازارها و مغازه ها میشوند و با افراد بیدین برخورد میکنند؟ يا أهل العراق نبئت أن نساء کم يدافعن الرجال في الطريق أما تستحیون، الكافي، كليني محمد بن يعقوب دار الكتب الإسلاميه تهران، ۱۴۰۷ هـ ق، ج ۵ صفحه ۵۳۷
شاهد ۱۳-
ماجرای جنگ با یهودیان بنی قینقاع
درسال ۲ هجری با یهودیان قرارداد بستند که شما از ما خبری به بت‌پرستان ندهید، با بت‌پرستان علیه ما تبانی نکنید، خیانت نکنید ما با هم زندگی می‌کنیم. خانمی رفت از بازار یهودیان خرید کند تازه هنوز حکم وجوب حجاب صادر نشده بود ولی خانم‌ها بدون لباس به خیابان نمی‌رفتند. یکی از یهودیان پایین لباس این خانم را به بالای آن دوخت. خانم در حال خرید کردن بود و متوجّه نشد. به محض اینکه آمد حرکت کند لباس کنار رفت و بخشی از بدن او پیدا شد. گفت: «یَا لَلمُسلِمین» ناموس مسلمانان است. یکی از مسلمانان آمد آن یهود را کشت. بازاری‌های یهود هم این شخص مسلمان را کشتند. شما باشید و پیغمبر باید بگوید یک مقدار از بدن این خانم پیدا شد، اینکه کشتن نداشت؟ حضرت اعلام جنگ فرمود. گفت: حرمت می‌شکنید. آنها هم جریمه دادند و هم از مدینه اخراج شدند. واین در صورتی است که پیامبر اینجا باید می‌گفت: قسمتی از بدن این خانم پیدا شد اینکه دلیل کشتن نمی‌شود. اگر به کشتن باشد ما باید جریمه بدهیم که ما شروع‌کننده بودیم. ولی بخاطر اهمیت حیا در جامعه اسلامی ، برخورد پیامبر با این رفتار خلاف عفت بسیار بسیار سخت بود .
بنابراین :
با مطالعه عمیق و بررسی دقیق میتوان از فحوای این‌گونه روایات و سایر آموزه‌های دینی و گزاره‌های تاریخی، این مطلب را برداشت کرد که با وجود اینکه موضوع بی حجابی و رفتار خلاف عفت عمومی به صورت یک معضل اجتماعی در دوران پیامبر ( ص) و حضرات معصومین وجود نداشته وچندان هم نقل نشده است اما حکومت و دستگاههای حکومتی در قبال نحوه پوشش زنان و رفتار مردان در جامعه و حریم عمومی مسئولیت دارند و ضمن استفاده از روشهای تعلیمی، تبلیغی، روشنگری و کار فرهنگی وظیفه دارند در صورت عدم رعایت پوشش و شکستن حریم عفاف در محافل اجتماعی توسط برخی زنان و مردان، به وظایف حاکمیتی خود عمل کنند
