درس سوم: زيانهاي بيعفتي و انحرافات اخلاقی.
قسمت اول: فوائد دانستن زیانهای انحرافات اخلاقي.
قسمت دوم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد جسمي ـ رواني.
قسمت سوم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد علمي و فرهنگي.
قسمت چهارم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد اجتماعي.
۲ـ بزه‌كاري، اعتياد و تهديد امنيت اجتماعي.
۳ـ تولد بچه‌هاي بي‌سرپرست و خياباني.
قسمت پنجم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد اقتصادي و نيروي انساني.
۱) هزينه‌هاي دادگاه و زندان، و دارو و درمان.
قسمت ششم: زيانهاي اُخرويِ انحرافات اخلاقي.
اهداف آموزشی:
پس از گذراندن این درس با مفاهیم زیر آشنا می شویم.
۱)نقش بازدارندگی اطلاع از زیانهای بی عفتی در عفاف گرایی
۲)انواع زیانهای دنیوی بی عفتی
۳)آسیب های فردی و اجتماعی بی عفتی
۴) توجه به زیانهای اخروی
مقدمه:
خداي دانا، حكيم و مهربان كه انسان و جهان را آفريده است نيك ميداند كه چه چيزهايي بهحال آدمي سودمند است و چه چيزهايي زيان دارد به همين جهت نسخة درست زندگي كردن را براي بشر پيچيده و در قالب بايدها و نبايدهاي ديني و شرعي بيان نموده است تا آدميان را به سعادت برساند. اينك يكدسته از آن نبايدها، انواع بيعفتيها است كه در آيات قرآن كريم و روايات اسلامي به آنها اشاره شده، و شكي نيست كه فرا رفتن از مرزهاي عفاف و پاكدامني و كنترل نكردن غريزة جنسي، زيانهاي فراوان در پي دارد.
امیرمؤمنان در همین راستا میفرماید:
مـَن تـَسَرَّعَ اِلـَی الشَّـهَـواتِ تـَسَرَّعَ اِلـَیهِ الآفاتُ.[۱]
هركه در شهوات، تـُندرَوی كـنـد، آفات و بلایا با سرعت بهسوی او میشتابد.
و شکی نیست که از جملة شهواتِ نامشروع، انواع بیعفتیها است که آسیبهای گوناگون در پی میآورد و این آسیب‌ها بهطور كلي شامل عقوبتهاي دنيوي و اُخروي ميشود.
عقوبتهاي اُخروي بسيار دردناك و فراوان است که در پایان همين درس، بهاجمال به آنها اشاره شده است
و اما عقوبتهاي دنيوي، در ابعاد مختلف جسمي، رواني، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، نظامي، اقتصادي و ملي، قابل تحقيق و بررسي است که در ادامه به بخشي از آنها اشاره ميشود.
یکی از مهمترین راهکارها در کنترل یک رفتار ضد ارزش،توجه دادن افراد به زیانها و آسیب های آن رفتار می باشد .به همین خاطر اگر افراد جامعه به آسیب های بی عفتی توجه داشته باشند،خواهند توانست با مدیریت و کنترل غریزه جنسی ، گام بسیار مهم و اساسی در عفیف شدن خود و جامعه بردارند .
در این درس ، نگاهی به زیانهای انحرافات اخلاقی در بعد جسمی – روانی و علمی و فرهنگی داشته و به زیانهای آن در بعد اجتماعی که مساله طلاق و بزه های اجتماعی ثمره آن می پردازیم.
در ادامه نیز نگاهی به مشکلات آن در بعد اقتصادی و هزینه هایی که بر شخص و جامع تحمیل می کند ،داشته و درنهایت به زیانهای اخروی که عظیم ترین زیانهاست اشاره خواهیم کرد.
قسمت اول: فوائد دانستن زیانهای انحرافات اخلاقي
انسان موجودی استکه حبّ ذات داشته و خودش را بسيار دوست ميدارد و از هر آنچه كه به او آسیب برساند پرهيز مي‌كند. بر همین اساس اگر به زيانهاي انحرافات اخلاقي، علم و آگاهی پیدا کند معمولا گرفتار بيعفتي نمیشود. چنانكه بهفرمودة اميرمؤمنان:
عَجِبْتُ لِمَنْ عَرَفَ بسُوء عَواقِب اللّذّات‌كَيفَ لايَعِفُّ.[۲]
بعيد است كسي پي‌آمدهاي ناگوار لذت‌های نامشروع را بداند و عفت نگزيند.
مقام عصمت كه پيامبران و دوستان خاص خدا، از آن بهره‌مند هستند در واقع همان بينش عميق و آگاهي فراوان به زيانهاي گناه است كه آنها را از انجام گناه باز ميدارد. بهعنوان مثال، اگر ما بدانيم كه شربتي شيرين و خوش رنگ و بو، آلوده به سمّ كُشنده است، هر اندازه كه تشنه باشيم و حتي اگر نوشيدني ديگري نيز در دسترس نداشته باشيم، معمولا آن شربت را نمي‌نوشيم و تصميم نوشيدن آنرا هم نمي‌گيريم. پس مي‌توانيم ادعا كنيم كه ما در رابطه با نوشيدن اين شربت، معصوم هستيم. همانگونه که قرآن كريم در ماجرای امتناعورزی و عفافگرایی یوسف مي‌فرمايد:
]وَهَمَّ بِها لَوْلا أنْ رَّءا بُرْهانَ رَبّهِ[[۳]
اگر يوسف برهان پروردگارش را نديده بود [و علم به زيانهاي بيعفتي نداشت] به زليخا علاقه نشان مي‌داد.
امام صادق مي‌فرمايد:
«برهان» همان حكمتي است كه از كارهاي زشت باز ميدارد؛[۴]
و مراد از «حكمت» در اينجا همان فهم و بينشهاي عمیق، و شناخت زيانهاي گناه و شهوت است كه آدمي را از آن دور مي‌سازد. و بهفرموده اميرمؤمنان:
كُلَّما قَوِيَت الحِكْمَةُ ضَعُفَتِ الشَّهْوَةُ.[۵]
هر چه حكمت قويتر گردد، شهوت ناتوان‌تر ميشود.
بنابراين مسئولان فرهنگي كشور و همة كساني كه مي‌خواهند افراد جامعه گناه خاصي را مرتكب نشوند بهتر است نخست زيانهاي فراوان آن گناه را در ابعاد گوناگون براي افراد تشريح كنند و سپس گام‌هاي بعدي را بردارند؛ و نيز اگر مي‌خواهند افراد را به سوي فضيلتي سوق دهند بهتر است در آغاز فايدههاي فراوان آن فضيلت را بيان كنند. چنانكه در اين مجموعه نيز سعي شده به اين سفارش عمل شود به اينصورت كه اول اهميت و فايدههاي عفاف و پاكدامني ذكر شده تا ميل به عفافگرايي و پاكدامني در وجود مخاطب برانگیخته شود و او را براي تحصيل اين صفت برانگیزد. و در ادامه نيز زيانهاي بيعفتي و انحرافات اخلاقي بيان گشته تا حالت بیزاری از گناهان جنسی در وجودش شکل بگیرد و در نتیجه خود را از ارتكاب انحراف باز دارد.[۶]
قسمت دوم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد جسمي ـ رواني
در كتاب شريف فقه الرضا حديثي نقل شده مبني بر اينكه برخي از بيعفتيها و انحرافها، ۷۲ بيماري براي انجام دهندة آن بهجاي ميگذارد: وَاتِّق الزِّنا وَ الَّلواط وَ هُوَ أشَدُّ مِنَ الزِّنا والزِّنا أشَدُّ مِنْهُ وَ هُمَا يُورِثانِ صاحبَهُما اثْنَين وَسَبْعِينَ دَاءً فِي‌الدُّنيا وَ فِي‌الاخِرَةِ.[۷]
كه هم اكنون تعدادي از اين بيماريها شناسايي شده است؛ همانند: سوزاك، سفليس، ناراحتي‌هاي عصبي، ديوانگي، فلج، كوري، ناراحتي‌هاي قلبي، لنفداناماس مقاربتي، عفونت‌هاي كلاميديايي، كانديلوما آكوميناتوم، گرانولوم مغبني. و از همه وحشتناک‌‌تر اينکه عامل انتقال بيماري «ايدز» و «هپاتیت» ميشود.
يكي از مهلك‌ترين بيماريها كه در سالهاي اخير شناسايي شده بيماري ايدز است. در اين بيماري بدن سيستم دفاعي خود را در برابر ميكروبها از دست ميدهد و اندك اندك بيمار را به كام مرگ فرو مي‌برد.
دكتر استيري مي‌گويد:
۸۰ درصد موارد آلوده به اين ويروس در دنيا از طريق روابط جنسي به افراد منتقل ميشود.۳
دكتر «عباس صداقت» ـ رئيس اداره «ايدز» وزارت بهداشت ـ نيز اعلام كرد:
در سالهاي اخير انتقال ويروس ايدز از راه تماس جنسي عمده‌ترين راه انتقال اين بيماري در جهان شناخته شده است ….[۸]
آمارها و بررسي‌ها نشان ميدهد كه يكي از بحران‌هاي بسيار جدي و دشوار آينده، مسئلة گسترش بيماري ايدز ميباشد. هماکنون نیز این بیماری به سرعت رو به افزایش است و طبق آمار رسمی، سالانه پنج میلیون نفر به شمار مبتلایان به ایدز افزوده میشود و هر ساله سه میلیون نفر جان خود را از دست میدهند.[۹]
بي‌گمان بهترين راه مقابله با این بیماری، پيشگيري است و يكي از بهترين راههاي پيشگيري، رعايت احكام عفاف و پاكدامني دين مبين اسلام ميباشد.
پيامبر گرامي اسلام كه درود خدا بر او و فرزندان پاكش باد مي‌فرمايد:
لَم تَظهَرِ الفاحِشَةُ فِی قَومٍ قَطُّ حَتّی بَطَنُوها اِلّا ظَهَرَ فِیهِم الطّاعُون وَ الاَرجاع الَّتِی لَم تَکُن فِی اَسلافِهِم الَّذین مَضَوا.[۱۰]
هرگز در میان قومی فحشاء و بیعفتی شایع نشود، مگر اینکه در میان آنها طاعون و دردهایی که در گذشتگان آنها سابقه نداشته است، شایع میگردد.
آري اين دردهاي درمان ناپذير براي منحرفان جنسي در هر زماني وجود داشته است، و اگرچه با تلاش فراوان پزشكان و محققان، راه درمان بعضي از آنها كشف شده، ليكن دوباره دردي جديد و خطرناك‌تر، منحرفان جنسي را زمين‌گير كرده. بهفرض كه پزشكان راه درمان آن را بيابند، بر طبق قانون الهي، منحرفان به دردی ديگر گرفتار آيند،[۱۱] پس چاره‌اي ندارند جز اينكه درمان ريشه‌اي آنرا بهدست شريعت بسپارند و با پيروي از دستورات ديني، از انحرافات اخلاقي بپرهيزند.
افزون بر اين بيماريها كه نام برده شد ممكن است بيماري‌هاي ديگري نيز وجود داشته باشد كه هنوز دانش پزشكي آنها را كشف نكرده است، بنابراين اگر مي‌بينيم كه اسلام عزيز اين اندازه به عفاف و پاكدامني و عدم اختلاط و معاشرت زنان و مردان سفارش كرده و رابطه نامشروع را ـ حتي در حد يك نگاه ـ جايز ندانسته، به‌خاطر همين پي‌آمدهاي شوم اين آلودگي‌هاست. و بیشک کسانی كه بهگونه‌هاي مختلف، زمينة روابط نامشروع جنسي دختران و پسران را فراهم مي‌كنند جنايت و خيانت بزرگي را مرتكب مي‌شوند.
قسمت سوم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد علمي و فرهنگي
پي‌آمدهاي منفي انحرافات اخلاقی در بعد علمي و فرهنگي نيز فراوان است. از جمله آنكه سبب اُفت تحصيلي ميشود و آدمي را از پيشرفت باز ميدارد .اين واقعیتي است كه بر كسي پوشيده نمي‌باشد؛ همه ما ممكن است افرادي را بشناسيم كه از هوش و استعداد خوبي برخوردار بوده‌اند و در تحصيل دانش جزو پيشتازان به‌شمار مي‌رفته‌اند ليكن در اثرفعال شدن قوه خیال و بیدار شدن قوای جنسی در افراد به صورت طبیعی جهت گیریهای ذهنی او به تامین نیاز جنسی معطوف می گردد و درصدد نقشه کشیدن و راحت ترین و بهترین و بیشترین لذت جنسی بر می آید و همین تغییر دغدغه به حواس پرتی و عدم تمرکز بر مباحث علمی می انجامد و در معمول این موارد فرد به انحرافات جنسي زود هنگام، با خودش یا با غیر همسرش گرفتار می شود ، و در نتیجه آن تيزهوشي و زكاوت و پيشتازي را از دست می دهد.
شایان ذکر است که هماکنون برخی از مسئولین دانشگاههای معتبر دنیا، حتّی در کشورهایی که شعار رهایی و آزادی انسان از قید و بندها را سر میدهند و به زعم خود بر گزاره‌های دینی و توحیدی خطّ بطلان کشیده‌اند، باز در عمل با ایجاد مقرّرات سعی در پیاده‌کردن همان گزاره‌های توحیدی هستند و به این مسئله واقف شده و لذا قوانینی ویژه در خصوص کیفیت پوشش و چگونگی حضور دانشجویان مقرر کردهاند. مانند این مطلب که در دانشگاه تگزاس آمریکا به عنوان قانون دانشجویان آمده است: آرایش صورت برای مردان و زنان در صورتی مجاز است که برای بهبود ظاهر طبیعی فرد به کار رود ، از این رو هرگونه آرایش غلیظ و نامتعارف در این دانشگاه ممنوع است.
پوشش دامن زنان نبایستی بیش از حدّ تنگ و بدن‌نما باشد. دامن و پیراهن چاک‌دار نیز ممنوع است.
پوشیدن شلوارک و هرگونه پوشش تنگ و چسبان برای مردان و زنان ممنوع است، همچنین پوشیدن شلوار ورزشی و کِشی (ساپورت) در محیط دانشگاه ممنوع است.[۱۲] افزون براین برای پوشش دانشآموزان نیز مقرارتی وضع شده است. بهعنوان نمونه برخی از سایتها، گزارشی را منتشر کردند مبنی بر اینکه: «پوشیدن ساپورت و شلوارهای تنگ برای دانشآموزان ایالت ماساچوست آمریکا ممنوع شد؛ این ممنوعیت در حالی انجام گرفته است که تعدادی از دانش آموزان که بدون توجه به این قانون با پوشیدن ساپورت وارد مدرسه شدند، مدیران مدارس آنها را از مدرسه بیرون کردند. مسئولین این مدارس معتقدند که پوشیدن لباس‌های تنگ و تحریک کننده مانع پیشرفت تحصیلی دانشآموزان میشود؛ آنها برای مقابله با اُفت تحصیلی دست به این اقدام زدهاند».[۱۳]
قسمت چهارم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد اجتماعي
بيعفتي و انحرافات اخلاقی در بعد اجتماعي نيز زيانهاي فراوان در پي‌دارد. از جمله آنكه سبب طلاق و جدايي، بزه‌كاري، اعتياد، تولد بچه‌هاي بي‌سرپرست و خياباني ميشود و امنيت اجتماعي را تهديد مي‌کند.
۱ـ طلاق و جدايي
کسی که در روابط خود با جنس مخالف به همسر فعلی و یا آینده خود متهد نیست و در نگاه به دیگران چشم خود را رها و قلب خود را باز می کند تا هر کسی که زیبا و جذاب بود در دل او خانه کند و كسي كه گرفتار انحراف شود هرگز نمي‌تواند آنچنانكه شايسته است به همسرش مهر بورزد و حقوق او را رعايت كند. و همين سبب اختلاف ميان زن و شوهر ميشود. طلاق يكي از پديدههاي شوم اجتماعي است كه پي‌آمدهاي منفي آن بر كسي پوشيده نيست و از همینرو در دین مقدس اسلام بسیار مذمت شده است.[۱۴] البته علل و عوامل طلاق متعدد است ولی بي‌ترديد يكي از عوامل مهم آن انحرافات اخلاقی است؛ زيرا
انحرافات اخلاقي نه تنها در دوران تأهل مي‌تواند زندگي زن و شوهر را از هم بپاشد بلكه در دوران تجرد نيز كساني كه انحراف‌هايي داشته‌اند ممكن است آثار منفي آن، بعد از ازدواج در زندگي زناشويي، بهصورت ناتواني جنسي يا بي‌علاقه‌گي به همسر آشكار گردد و در نتيجه سبب نزاع، اختلاف و جدايي شود.
البته براي همه اين افراد راه توبه و اصلاح باز است و اگر توبه، توبه راستین باشد اميد است به لطف خدا، آثار انحرافات پيشين، محو و نابود شود.
۲ـ بزه‌كاري، اعتياد و تهديد امنيت اجتماعي
يكي ديگر از زيانهاي اجتماعي انحرافات اخلاقي آن است كه مبتلايان به آن همانند بيماران مُسري، ديگران را نيز آلوده مي‌كنند و با پرسه زدن در كوچه و خيابان و پارک و تفریحگاه، سبب مزاحمت و آزار و اذيت دختران و پسران و خانوادهها مي‌شوندكه اغلب به درگيري، نزاع، دادگاه و زندان مي‌كشد.[۱۵]
در واقع افرادی که در عادت کرده اند هرچه میلشان می کشد مصرف کنند و هرچه خوششان آمد انجام دهند و قواعدی بررفتارهای آنها حاکم نیست این افراد تربیت ناشده، به راحتی با وعده های خیالی افراد سود جو در دسته های بزه کاری گرفتار می آیند ومتاسفانه تجربه رابطه جنسی در تشدید شهوت رانی و گرفتار شدن به دام اعتیاد پیشرفته بسیار موثر است به صورتی که دكتر عباس صداقت ـ رئيس اداره «ايدز» وزارت بهداشت ـ اعلام كرد:
۷۰ درصد معتادان تزريقي تا قبل از ۲۰ سالگي رابطة جنسي را تجربه كرده‌اند.[۱۶]
۳ـ تولد بچه‌هاي بي‌سرپرست و خياباني
متاسفانه پس از روابط جنسی خارج از قاعده خانواده فرزندان ناخواسته ای حاصل می شود که معمولا گناه بزرگ سقط جنین و یا به دلیل علاقه مادر به فرزند بچه های بی پدر و دربرخی مواد که کم هم نیست به دلیل نا توانی در تامین نیاز مالی و یا ترس از آبروی دختران بچه ها در جامعه رها می شوند و بي‌ترديد تولد بچه‌هاي بي‌سرپرست و خياباني يكي از أسف بارترین زيانهاي اجتماعي انحرافات اخلاقي است كه جامعه بشري را به‌شدت رنج ميدهد زيرا اين كودكان دچار انواع عقده‌ها و محروميت‌ها مي‌شوند و بهطور طبيعي در بزرگسالي آمادگی ارتکاب هر نوع جنايتي را دارا هستند.
·زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد سياسي
انحرافات اخلاقي در بعد سياسي نيز زيانهاي فراواني در پي دارد زيرا كساني كه آلوده به انحراف هستند نه تنها نمي‌توانند بازوي نظام اسلامي باشند و كشور را در بحران‌ها و حوادث ياري كنند بلكه خودشان بحرانآفرين شده و مورد سوء استفادة سياسي قدرتها و گروههاي شيطاني قرار مي‌گيرند.
مقام معظم رهبری سالها پیش به خطر سیاسی انحرافات اخلاقی اشاره کرده و فرمودند:
ایجاد انحرافات اخلاقی و فکری در میان جوانان و سرگرم کردن آنان به غرایز جنسی و مسایل غفلتزا، سیاست اصلی مراکز قدرت بین المللی و کمپانیهای صهیونیستی است. سياست امروز، سياست اُندلُسى كردن ايران است! موضوعى كه من با شما در ميان مى‌گذارم شكل موعظه ندارد؛ بلكه موضوعى اساسى است كه با بهترين عناصر يك ملت – كه شما جوانان باشيد – در ميان گذاشته مى‌شود. … دشمن همچنانکه با ترویج فساد، کشور اسلامی اندولس را از داخل تهی و متلاشی کرد، میخواهد جوانان ایران اسلامی را نیز به فساد اخلاقی و فکری و فرهنگی مبتلا کند. من جوانان عزيز را به يك مجاهدت حقيقى دعوت مى‌كنم.[۱۷]
بنابراين بيعفتي و انحرافات اخلاقي يكي از عوامل مهمي است كه در بُعد سياسي، مي‌تواند جامعه ديني را ضربهپذير كند و آنرا به زانو درآورد؛ چنانكه يكي از عوامل اساسي شكست حكومت اسلامي اُندلس (اسپانياي فعلي) گسترش فساد و فحشاء و بي‌بندوباري جنسي بود. و همچنین يكي از عوامل مهم شكست انقلاب الجزاير، برنامه‌ريزي دقيق و حسابشدة استعمارگران براي از بین بردن نمادهای دینی در جامعه مانند برداشتن چادر از سر زنان الجزايري و در نتيجه گسترش فساد و فحشاء بود.
«فرانتس فانون» انديشمند مشهور الجزايري مي‌گويد:
هر چادري كه دور انداخته ميشود افق جديدي را كه بر استعمارگر ممنوع بود در برابر او مي‌گشايد. و پس از ديدن هر چهره بي‌حجابي، اميدهاي حمله‌ور شدن اشغالگر ده برابر مي‌گردد، هر بار كه يك زن كشف حجاب مي‌كند در واقع وجود جامعه الجزايري را با سيستم دفاعي سست بنياد و باز و متلاشي به اشغالگر اعلام ميدارد.[۱۸]
جالب است بدانيم كه «مارتين انيديك» نظريه پرداز صهيونيست آمريكايي مي‌گويد:
پروژه فعلي ما اين است كه حجاب را از زنان ايران بگيريم.[۱۹]
«نتانياهو» نخست‌وزير رژيم‌صهيونيستي نيز از آمريكا درخواست كرد كه حكومت ايران را از طريق بي‌بندوباري تغيير دهد..[۲۰]
مسترهِمفر(جاسوس انگليسي در ممالك اسلامي) در خاطرات خود مي‌گويد:
تداوم سلطه غرب بر ممالك اسلامي در ترويج شراب خواري، قمار، فساد و شهوت‌راني و ترغيب به زير پا نهادن دستورات اسلام ميسر است.[۲۱]
وي در خصوص گسترش فساد جنسي راهكار نيز ارائه ميدهد و میگوید:
در مسألة بیحجابی زنان باید کوشش فوق العادهای بهعمل آوریم، تا زنان مسلمان به بیحجابی و رها کردن چادر مشتاق شوند …، پس از آنکه حجاب با تبلیغات وسیع از میان رفت، وظیفه مأموران ما آن است که جوانان را به روابط نامشروع با زنان تشویق کنند و بدین وسیله فساد را در جوامع اسلامی گسترش دهند.[۲۲]
این نکته نیز فراموش نشود که گاهی عوامل دشمن از طریق برقراری ارتباط جنسی با شخصیتهای مشهور، به اطلاعات مورد نظر و مقاصد خویش دست مییابند.
·زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد نظامي
آنگاه كه انحرافات اخلاقي در بعد سياسي زيان داشته باشد بي‌شك در بعد نظامي هم زيان‌آور است. به‌ويژه در كشور اسلامي ما كه اكثريت نيروي نظامي‌كشور از ميان سربازان و بسيجيان جوان ميباشد كه لازم است ساختار روحي آنان با اهداف نظام اسلامي هماهنگ باشد و گرنه جوانان آلوده و بيعفت که دیگر ناموس برای او معنی ندارد هرگز نمي‌توانند در جنگها و بحران‌ها داوطلبانه و ايثارگرانه از كيان نظام اسلامي دفاع كنند و اهداف نظام اسلامي را در سطح دنيا پي‌گيري نمايند.
قسمت پنجم: زيانهاي انحرافات اخلاقي در بُعد اقتصادي و نيروي انساني
انحرافات اخلاقي در بُعد اقتصادي هزينه‌هاي سرسام‌آوري را بر افراد و دولت تحميل مي‌كند؛ از آن جمله می توان به :
۱) هزينه‌هاي دادگاه و زندان، و دارو و درمان
واضح است، افرادی که بجای تامین نیاز عاطفی و جنسی خود، از راهی غیر از ازدواج رسمی و با ارائه اطلاعات غلط و فریب جنس مخالف به انحرافات اخلاقی مبتلا می شوند، سرانجام شناسايي شده و بهدست قانون سپرده مي‌شوند و در اين ميان هزينه‌هاي سنگيني را در مراجعه به دادگاه و زندان متحمل مي‌گردند؛ مانند هزينه‌هاي گرفتن وكيل، از كار افتادگي، مخارج خانواده و… .
و يا هزينه‌هاي سنگيني که منحرفان اخلاقي بايستي براي درمان بيماري‌هاي خاص خود بپردازند. بهعنوان مثال تنها هزينه دارو و درمان و پرستاري هر بيمار مبتلا به «ايدز» در كشور ما ۸۰۰ هزار تومان در ماه ميباشد.[۲۳] و درمان هر يك از بيماري‌هاي ديگر نيز هزينه‌هايي را در بر دارد. گذشته از بيماري‌هاي خاص جنسي مثل سوزاك، سفليس، ايدز و… كه مبتلايان به انحرافات اخلاقي گرفتار آن مي‌شوند و بايد هزينه‌هاي فراوان مادي، جهت دارو و درمان متحمل شوند.
اما هزینه ها یاد شده بخشی از هزینه هایی بود که مبتلایان و خانواده های آنها می پردازند و این غیر از هزینه های اقتصادی است که دولتها برای ساخت زندان و دادگاه و فرزندان بی سرپرستی که زنان و مردان زناکار از خود در جامعه به یادگار می گذارند، می باشد.
۲) هزينه‌هاي تجمّلي و آرايشي
یکی ديگر از زيانهاي اقتصادي انحرافات اخلاقي، پيروي افراد هوسران، از مدها و مدلهاي تجملي ،مبتذل در كفش ، لباس ، ماشین ، خونه ، جراحی بدن ، مهمانی های اشرافی و چشم و هم چشمی های زائد ميباشد كه هزینه های گزافی را به خانواده ها تحمیل می کند.
دیگر از زیانهای اقتصادی، مصرف بي‌رويه و بيمارگونه لوازم آرايشي است كه علاوه بر زيان رساندن به اقتصاد خانواده، سبب ايجاد بيماري‌هاي جسمي و پوستي ميشود كه درمان آن نيز به هزينه نياز دارد.[۲۴] گذشته از اين، مصرف مواد و لوازم آرايشي وارداتي موجب هدر رفتن سرمايه‌ها و خارج شدن ارز از مملكت ميشود و زمينه رشد اقتصادي استعمارگران غربي را فراهم مي‌كند.
متأسفانه تمايل افراط‌گونه برخي زنان در استفاده از لوازم آرايشي و بهداشتي باعث شده است ايران، بعد از عربستان، در رده دوم مصرف كننده اين محصولات در خاورميانه قرار گيرد و در سطح جهان، رتبه هفتم را به خود اختصاص دهد![۲۵]
۳) خسارات نيروي انساني
برخي از انحرافات اخلاقي سبب وقوع «زلزله» و «مرگ ناگهاني و زودرس» مي‌شوند كه علاوه بر خسارات اقتصادي، خسارات جبران ناپذير نيروي انساني را در پي دارد و بي‌شك نيروي انساني كارآمد يكي از پايه‌هاي اساسي رشد اقتصادي خانواده و جامعه است. رسول خدا مي‌فرمايد:
إذا كَثُرَ الزّنا كَثُرَ مَوْتُ الفُجْأةِ.[۲۶] هرگاه زنا زياد شود مرگ ناگهاني نيز زياد ميشود.
امام صادق نيز مي‌فرمايد:
إذا فَشَا الزّنا ظَهَرَتِ الزَّلازِلَ.[۲۷] هرگاه زنا شايع و آشكار شود زلزلهها نيز ظاهر ميشود.
آري از ديدگاه قرآن و روايات اسلامي جاي هيچ شك و ترديد نيست كه گناه و انحراف اخلاقي مي‌تواند در ايجاد زلزله و بلا، نقش داشته باشد كه البته براي فهم و درك همگان، نيازِ به بيان، و قلمي ساده و روان دارد. [۲۸]
قسمت ششم: زيانهاي اُخرويِ انحرافات اخلاقي
آنچه تاكنون در باره زيانهاي انحرافات اخلاقي گفتيم مربوط به جسم و دنياي محدود و مادي انسان بود ليكن زيانهاي عظيم‌تر، در آن دنيا آشكار مي‌گردد كه بسيار دردناكتر از زيانهاي دنيوي آن است.
از ديدگاه قرآن کریم، آلودگان به انحرافات اخلاقي جزو تجاوزكاران محسوب مي‌شوند و در نتيجه جايگاه آنان در آتش خواهد بود. چنانكه مي‌فرمايد:
)… فَمَنِ ابْتَغَي وَرَاءَ ذلِكَ فَاُولَئِكَ هُمُ العَادُون([۲۹]
كساني كه غير از طريق ازدواج مشروع به ارضاي غريزة جنسي بپردازند، از تجاوزكارانند.
و در آيه‌اي ديگر مي‌فرمايد:
) وَ مَنْ يَعْصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَتَعَدَّ حُدودَهُ يُدْخِلْهُ ناراً خالداً فيها وَ لَهُ عَذابٌ مُهينِ ([۳۰]
هر كس نافرماني خدا و رسول او را نمايد و از حدود الهي تجاوز كند او را در آتشي وارد مي‌كند كه جاودانه در آن خواهد ماند و براي او مجازات توهين‌آميزي است.
در كتاب فقه الرضا نيز بيان شده كه برخي از انحرافات اخلاقي ۷۲ مرض براي انجام دهنده آن، در آخرت به‌جا ميگذارد همچنان‌كه ۷۲ مرض در دنيا به‌جا ميگذارد.[۳۱]
البته باز هم يادآور مي‌شويم كه مبتلايان به انحرافات اخلاقي، اگر توبه كنند و از انحرافات دست بكشند، اميد است مورد عفو و آمرزش خداوند منّان قرار بگيرند و از عذاب‌هاي سخت اُخروي نجات يابند.
زيان‌بارترين زيان‌ها گناه جنسی!! (زیان معنوی)
يكي از موانع بزرگ معرفت و شناخت، «گناه» ميباشد كه متأسفانه بحث تفصيلي آن در «فلسفه» مغفول مانده و به اين مقوله آنچنانكه بايد، پرداخته نشده است. چه اينكه اگر انسان اهل تزكيه نباشد و خود را از آلودگي گناه پاك نسازد هرگز به شناختي درست از مبدأ و معاد، و جهان و انسان، دست نمي‌يابد. زيرا گناه سبب زنگار گرفتگي دل ميشود و عقل و خرد را تاريك مي‌كند و مانع از معرفت درست هستي ميشود و همين، سبب كفر در عقيده مي‌گردد.[۳۲]
به‌يقين مي‌توان ادعا كرد كه زيان‌بارترين زيانهاي انحرافات اخلاقی اين‌است‌كه اعتیاد به گناه جنسی و اشتهای سیری ناپذیر افراد و شدت علاقه به تکرار در این نوع معاصی، میبینیم که آدم را به انکار حقیقت و كفر مي‌كشاند؛ به‌گونه‌اي كه اندك اندك حتي وجود خدا و قيامت و برانگيخته شدن پس از مرگ را انكار مي‌كند[۳۳] و مؤمنان و باورهاي درست آنان را مسخره مي‌نمايد. قرآن كريم درباره اين افراد مي‌گويد:
) ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا یسْتَهْزِئُونَ( [۳۴]
سپس سرانجام كساني كه كارهاي زشت انجام دادند به‌جايي رسيد كه آيات الهي را تكذيب كردند و آنها را دروغ پنداشتند و به استهزاء و مسخره كردن آنها برخاستند.
آري يكي از كساني كه كفر ورزيد و آيات الهي را دروغ پنداشت «يزيد بن معاويه» بود كه در اثر كثرت گناه به اين حد و مرحله رسيد. او در مجلسي كه با حضور اسراي كربلا برگزار شده بود، خدا و قيامت و باورهاي ديني را انكار كرد و آنها را مسخره نمود، كه در اين هنگام، زينب كبري در پاسخ او همين آيه را تلاوت كرد و او را مصداق اين آيه دانست.[۳۵]
بنابراين انحرافات اخلاقی و ديگر گناهان، انسان را به‌جايي مي‌رساند كه تمام حقايق ديني و خدا و قيامت را انكار مي‌كند؛ و بي‌شك هر كس به اين مرحله برسد هر نوع خيانت و جنايتي كه از دستش برآيد انجام ميدهد.
البته ناگفته نماند، كساني كه در اثر كثرت گناه و انحراف، به مرحله كفر و انكار خدا و قيامت رسيده‌اند اگر بيدار شوند و هر چه زودتر توبه كنند و درصدد اصلاح و جبران برآيند امكان پذيرفته شدن توبه وجود دارد، ليكن اگر در انجام توبه سستي ورزند ممكن است ديگر توفيق توبه نيابند. همانگونه كه يزيدبن معاويه، گرچه با راهنمايي امام سجاد و خواندن نماز غفیله، مي‌خواست توبه كند ليكن ديگر دير شده بود و هرگز توفيق آنرا نيافت و با همان وضعيت رهسپار دوزخ شد.
شیطان همین را می خواهد که یا انسان به دلیل علاقه به گناه مقاومتش بشکند و خود کنترلی نکند و عفت به خرج ندهد و مرتکب گناه شود و در حال معصیت در مقابل خدا باشد و یا پس از معصیت آنقدر او را گرفتار و آلوده در نزد خودش نشان بدهد که هر نوع امیدی به بخشش از سوی خدا در مومن خشک شود و درآن گناه بماند. به عبارت دیگر، قبل از گناه او را “رجایی” و امیدوار به فضل خدا می کند و لذت گناه را جلوه بیشتری می دهد تا فرد را به گناه بکشاند و پس از گناه او را خائف می کند تا یاس تمام وجودش را بگیرد و از اصلاح خودش نا امید شود. که در هر دوصورت در گناه باشد و مومن زیرک همیشه برعکس شیطان عمل می کند
و خداوند تبارک و تعالی از كساني كه تاكنون لغزش‌هايي داشته‌اند و اكنون پشيمان گشته و از گذشتة تاريك خود نگرانند، هرگز از آمرزش و رحمت حضرت حق نا اميد نشوند. چرا كه خداوند مهربان، آمرزش آنان را بر عهده گرفته و فرموده:
) وَ إنّي لَغَفّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهتَدي([۳۶]
كساني كه توبه كنند و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند، سپس هدايت شوند من بي‌گمان آنان را مي‌آمرزم.
و در آيه‌اي ديگر مي‌فرمايد:
) قُلْ يا عِباديَ الَّذينَ اَسْرَفُوا عَلي اَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إنَّ اللهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جميعاً إنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ([۳۷]
بگو: اي بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كردهايد! از رحمت خدا نوميد نشويد كه خدا همة
چکیده:
۱) یکی از ریشه ای ترین عوامل در کنترل یک رفتار زشت و ناپسند، بیان و اشاره به مشکلات و آسیب های آن رفتار می باشد. از آنجا که انسان موجودی است که خودش را خیلی دوست دارد به همین خاطر اگر بداند که چیزی به اوآسیب می رساند حتما از آن دوری می کند . پس علم و آگاهی از زیانهای بی عفتی و انحرافات اخلاقی ، می تواند عاملی قوی در بازدارندگی از انجام آن شود .
۲) باتوجه به شیوع برخی بیماریهای عفونی جنسی ، که عامل اصلی همگی انها بی عفتی می باشد عقل انسان حکم می کند که از این گونه رفتار دوری کند تا از مشکلات و عواقب مهلک وغیر قابل جبران ان در امان باشد .
بی گمان بهترین راه مقابله با این بیماریها خصوصا ایدز که به سرعت رو به افزایش است، پیشگیری است و یکی از مهمترین روشهای پیشگیری ، رعایت احکام عفاف و پاکدامنی است
۳)زیانهای بی عفتی و انحرافات اخلاقی آنقدر وسیع و گسترده است که ابعاد مختلفی را شامل می شود .دربعد جسمی و روانی مشکلات بسیار اساسی بوجود می آورد ودر بعد فرهنگی و علمی نیز تاثیرات منفی خود را گذاشته و همچنین در بعد اجتماعی نیز مشکلاتی از جمله طلاق و جدایی، بزهکاری،اعتیاد،تولد کودکان بی سرپرست و خیابانی و….را برای خود وجامعه بوجود آورده و امنیت اجتماعی را تهدید می کند.
۴)از آنجا که انسان برای آخرت خلق شده و زندگی دنیایی فقط و فقط راهی به سوی زندگی ابدی است، بازتاب و نتیجه رفتارها بسیار مهم و اساسی به نظر می رسد. زیانهای انحرافات اخلاقی که مربوط به جسم ودنیای محدود و مادی انسان است در مقابل زیانهای عظیم آخرت، قابل مقایسه نیست که البته اگر شخص خطاکار راه توبه را در پیش گیردو درصدد اصلاح و جبران برآید ، خداوند نیز اورا خواهد بخشید واورا تا حدود زیادی از عواقب اخروی خواهد رهانید.
آزمون پایانی :
۱)دامنه وگستره آسیب های بی عفتی و انحرافات اخلاقی تا چه اندازه است؟
الف)شامل عقوبت و مشکلات دنیایی می شود
ب)شامل عقوبت اخروی می شود
ج)عقوبتهای دنیوی واخروی فراوانی گریبان او را خواهد گرفت
د)یک امر شخصی است و هیچ آسیبی به دنبال نخواهد داشت
۲)یکی از مهمترین عوامل بازدارنده انحرافات اخلاقی،………می باشد همانطوری که بیان…….می تواند جامعه را به سوی رستگاری هدایت کند
الف) ترساندن افراد—مشکلات جامعه
ب)بیان زیانهای بی عفتی — فوائد پاکدامنی و عفاف
ج)تشویق افراد به کارهای خوب —فوائد فعالیت های مثبت اجتماعی
د)بیان مشکلات جامعه — ترساندن افراد
۳)آیا قانونی برای پوشش در برخی دانشگاه های غرب وجود دارد؟
الف) هیچ قانونی وجود ندارد
ب)فقط آرایش غلیظ ممنوع است
ج)آرایش غلیظ و نامتعارف و لباسهاس تنگ و کوتاه ممنوع است
د)در نوع پوشش کاملا آزاد هستند
۴)کدام گزینه جزء زیانهای انحرافات اخلاقی نمی باشد
الف)طلاق و جدایی
ب)بزه کاری
ج)اعتیاد و تهدید امنیت اخلاقی
د) بیماریهای مقاربتی
۵)افزایش هزینه های دارو و درمان و هزینه های دادگاهها و زندانها ، جزء کدام بعد اززیانهای انحرافات اخلاقی است؟
الف)بعد ملی
ب) بعد اقتصادی
ج) بعد اجتماعی
د) بعد سیاسی
۶)مهمترین زیان انحرافات اخلاقی چیست؟
الف)زیان روحی روانی
ب)زیان اخروی
ج) زیان دنیوی
د)زیان جسمی
آزمون تشریحی:
اطلاع از زیانهای انحرافات جنسی چه اثری بر خود کنترلی دارد؟
دو مورد از آثار جسمی و روحی انحرافات جنسی را بیان کنید؟
چرا برخی دانشگاههای غربی قوانینی برای پوشش مناسب در مراکز خود وضع می کنند ؟
چند نمونه از زیانهای انحرافات اخلاقی در بعد اجتماعی را نام برده و یکی را به اختصار توضیح دهید؟
دو مورد از آثار انحرافات اخلاقي در بُعد اقتصادي و نيروي انساني را بیان کنید؟
زیانبارترین آسیب انحراف جنسی چیست؟
برای مطالعه بیشتر:
روح الله حسینیان، حریم عفاف، علوییون، چاپ دوم۱۳۹۲
مهدی نصیریان دهزیری، گنجینه عفاف، اندیشه صادق، چاپ هفتم، ۱۳۹۰
عباس پسندیده، پژوهشی در فرهنگ حیا، دار الحدیث، چاپ هفتم ۱۳۹۰
ابراهيم خرمي مشگاني، چرا حجاب؟
[۱] ـ غررالحکم و دررالکلم ج ۵، ص ۳۲۷.
[۲] – غرر الحكم ، ح ۶۲۵۷٫
[۳] – يوسف (۱۲) آيه ۲۴٫
[۴] – تفسير راهنما ، ج ۸ ، ص ۳۶۸، برداشت ۱۵٫
[۵] – ميزان الحكمه ، ح ۲۱۴۹۸ .
[۶] البته با اصراری که بر تبلیغ و اطلاع رسانی داریم ولکن از این نکته غافل نیستیم که علم به مضرات و آگاهی از منافع یک شی علت تامه برای میل و یا عمل به آن نیست بلکه از امور اولیه برای تحقق و زمینه ساز می باشد که مقتضی را فراهم می کند و به عبارت دیگر چه بسیار آگاهی های که عمل نمی شود و جهت آن میلها و یا عملهای مقابل و شدیدتر در سوی دیگر است و در نهایت باید گفت اگر علم میل شدید و عمل را به دنبال بیاورد که البته معمولا چنین قدرتی دارد این علم احتمال به عمل رسیدن را افزایش می دهد و الا در مرتبه آگاهی باقی می ماند و در برخی مواقع فرد برای از بین بردن عذاب وجدان ادله منطقی و به بارت دیگر علم متناسب با میلش را تولید و تهیه می کند.
[۷]– فقه الرضا، ص ۲۷۷، باب ۴۴، مؤسسه آل البيت ۱۴۱۱ هـ .
۳- هفته نامه سازمان بسيج دانشجويي، ش ۴۶.
[۸]– قدس، ش ۵۴۰۴ (۲۶/۷/۸۵) ص ۱۵٫
[۹] ـ زلال عفت، ص۵۰، به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایسنا)، مورخه ۷/۹/۱۳۸۵٫
[۱۰] ـ کافی، ج۲، ص۲۷۳٫
[۱۱] ـ بهعنوان نمونه دانشمندان روسی نوع جدیدی از ویروس اچ.آی.وی را کشف کردهاند. به گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از روزنامه راسیسکایا گازیه تا، متخصصان مرکز علمی دولتی ویروسشناسی و بیوتکنولوژی «وکتور» در ناواسیبیرسک روسیه اعلام کردهاند: این ویروس جدید به سرعت درحال تکثیر است و میتواند جای نمونههای قدیمی را بگیرد. بر اساس این گزارش دانشمندان تا کنون دو نوع ویروس اچ.آی.وی را کشف کردهاند که هریک از آنها به نوبه خود انواع مختلفی دارد. دانشمندان روسی ویروس جدید را «ای.جی.ای» نامیدهاند و معتقدند این ویروس فعالترین نوع است و سرعت شیوع آن خیلی زیاد خواهد بود. اچ‌آی‌وی ویروسی است که با مختل کردن کارکرد و ویران کردن گونه‌ای از یاخته‌های مسئول ایمنی منجر به نقص دستگاه ایمنی بدن انسان میشود. (منبع: رجانیوز، کد خبر:۱۷۱۲۰۱)
[۱۲] ـ ر.ک: ضوابط پوشش در برخی از دانشگاه های جهان. http://hijab-posters.blogfa.com/cat-3.aspx
[۱۳] . رجا نیوز: کد خبر:۱۸۱۵۴۷ .
[۱۴] ـ بهفرمودة امام صادق: از آنچه خداوند حلال كرده است چيزي نزد او منفورتر از طلاق نيست. «ما من شيء مِمِّا اَحَلَّهُ اللهُ اَبغَضَ اليه مِن الطَّلاق…». (وسائل، ج۲۲، ص۸، ح۵)
[۱۵] – نزاع‌ها، درگيري‌ها و قتل‌هايي كه ريشه در انحرافات جنسي دارند به‌اندازه‌اي زياد است كه اگر كسي بخواهد آنها را تنها از روزنامه‌ها جمع آوري كند بالغ بر هزاران نمونه ميشود و چندين جلد كتاب را به خود اختصاص ميدهد.
[۱۶] – قدس، ش۵۴۰۴ (۲۶/۷/۸۵) ص۱۵٫
[۱۷] ـ سخنرانی مورخه(۶/۱۲/۸۱).
[۱۸] – بررسي جامعه شناسي يك انقلاب، ص ۴۴- ۴۵ ، فرانتس فانون، ترجمه تابنده, تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامي ۱۳۶۱٫
[۱۹] ـ چرا حجاب؟ ابراهيم خرمي مشگاني، ص۷۶، به نقل از: هفته نامه پرتو، ۱۶/۱۰/۱۳۸۱، شماره۱۶۲، ص۲٫
[۲۰] – قدس، ش۴۲۳۵ (۲۳/۶/۸۱) ص۱۱٫
[۲۱] – نفوذ و استحاله، ص ۳۵، « معاونت سياسي نمايندگي ولي فقيه در قرارگاه ثارالله تهران» ويرايش دوم، ۱۳۷۸٫
[۲۲] ـ پيام زن، ش۷۰، ص۱۵٫
[۲۳] – هفته نامه سازمان بسيج دانشجويي ، ش ۴۶ .
[۲۴] . به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران؛ هر چه میزان مصرف لوازم آرایشی افزایش یابد روند مشكلات و بیماریهای متعدد پوستی، چشمی و عفونی بالاتر می‌رود. برای آگاهی بیشتر با انواع بیماریهای پوستی ناشی از لوازم آرایشی، ر.ک: مصاحبه با دكتر «فرید صفر»، محقق و متخصص پوست و مو، در سایت سلامت نیوز: کد خبر: ۷۶۶۶۶، ۵/۴/۱۳۹۲٫
[۲۵] . کل مصرف لوازم آرایشی در خاورمیانه در سال ۲۰۰۸ در حدود ۷/۲ میلیارد دلار است که با میانگین رشد حدود هشت درصد در سال، بعد از کشورهای اروپای شرقی بالاترین رشد را دارد و این بدان علت است که تقریبا نیمی از جمعیت منطقه زیر ۳۰ سال هستند. در این حال ۱۴ میلیون خانم ایرانی از نظر مصرف لوازم آرایشی گوی سبقت را تقریباً از کل کشورهای منطقه ربودهاند به نحوی که تقریبا ۲۹ درصد کل مصرف کنندگان منطقه خاورمیانه را تشکیل میدهند. به عبارت دیگر اگر جمعیت زنان خاورمیانه ۱۵۵ میلیون نفر باشد، ۹ درصد این زنان یعنی ۱۴ میلیون نفر زنان ایرانی حدود یک سوم یعنی ۲/۱ میلیارد دلار هزینه لوازم آرایشی از ۷/۲ میلیارد دلار بازار لوازم آرایشی خاورمیانه را پرداخت میکنند. (سایت مشرق، کد خبر: ۱۱۴۰۹۵، ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۱(
[۲۶] – ميزان الحكمه، ح ۷۶۵۳٫
[۲۷] – همان، ح ۷۶۵۴٫
[۲۸]ـ در جلد اول كتاب امين، فصل سوم، ص۱۳۷، تحت عنوان «دعا و تأثير آن بر همة اشياء» از يافته‌هاي تجربی دكتر « اُموتو» نتيجه گرفته شده كه: افكار، روحيات، رفتارها و گفتارهاي ما مي‌تواند بر همة اشياء أثر بگذارد. بنابراين‌خيلي دور نيست كه گناه و به‌ويژه زنا، در جابجايي لايه‌هاي زيرين زمين تأثير نامطلوب بگذارد و بدين ترتيب سبب زمين لرزه شود. همانگونه كه روحية حسادت‌ورزي شخص حسود، گاه مي‌تواند در برخي اشياء مادي و طبيعي أثر بگذارد و در آنها نقص ايجاد كند؛ با اينكه حسدورزي تنها يك حالت رواني است! (در بارة اثبات تأثير حسد و چشم‌زخم در اشياء، از ديدگاه فلسفي و عقلاني، ر.ك: اشارات ابن سينا، نمط دهم، فصل۲۹).
[۲۹] – مؤمنون (۲۳) آيه ۷٫
[۳۰] – نساء (۴) آيه ۱۴٫
[۳۱] – فقه الرضا، ص ۲۷۷ ، باب ۴۴ . «… وَ هُمَا يورِثانِ صاحِبِهُما اثنَينِ وَ سَبْعَينِ داءً في الدُّنيا وَ فِي الاخِرَةِ…»
[۳۲] ـ ر.ک: کتاب « تأثیر گناه بر معرفت» با تکیه بر آرای آگوستین قدیس، ترجمه زهرا پورسینا، ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ۱۳۸۵٫
[۳۳] ـ در سورة واقعه آمده است: )انهم كانوا قبل ذالك مترفين و كانوا يصرون علي حنث العظيم و كانوا يقولون أ إذا متنا و كنا تراباً و عظاماً أ إنا لمبعوثون أوَ آبائناء الاولون(
[۳۴] – روم (۳۰) آيه ۱۰٫
[۳۵] – ر.ک: تفسير نمونه ، ج ۱۶ ، ص ۳۷۵ .
[۳۶] . طه (۲۰) آيه ۸۲ .
[۳۷] . زمر (۳۹) آيه ۵۳ .
